Okee, guilty. Ik heb meer affiniteit met introverte persoonlijkheden (waar autisme wat mij betreft ook onder valt) dan met die drukke, luidruchtige, veel ruimte innemende, extroverte duveltjes. Vooral als die laatste groep ook nog eens agressief en asociaal is. Maar er kunnen ook enorme geinponems tussen zitten. Dan is het in de bus een feestje maar ook altijd weer spannend wanneer de sfeer omslaat en de jongens over de achterbanken klimmen om elkaar eens goed op de bek te timmeren. Ik heb het hier over de leeftijdscategorie 7-10 jarigen. Gelukkig heb ik nu een rolstoelbus waar ieder kind in zijn eigen personal space op zijn eigen losse stoel zit zodat dit over de banken klimmen onder het rijden niet meer speelt.
Wat als deze drukke kinderen samen zijn met introverte verlegen en/of autistische kinderen? Vaak dacht ik dat het beter was om enkel kinderen met dezelfde kenmerken bij elkaar te zetten omdat het vaak dezelfde introverte kinderen zijn die “lijden” onder de extroverte kinderen. Daar ben ik op terug gekomen. Een extrovert kind “lijdt” net zo hard als hij steeds te horen krijgt dat hij moet stil zitten en zijn mond dicht moet houden terwijl hij met zijn beweeglijke constitutie het vaak nodig heeft om te bewegen, vaak gepaard gaand met zingen, schreeuwen etc. Als het allemaal niet te extreem is, heb ik gezien hoe in groepen met een gemengde samenstelling kinderen elkaar kunnen corrigeren en van elkaar leren.
Zo wilde een geinponem een autie een keer goed laten schrikken door zich te verstoppen bij de achterdeur van de bus waar de kinderen hun tassen gooien, smijten danwel netjes neerleggen. Autie was het type van netjes neerleggen en inderdaad, toen hij de deur opende en geinponem als een duveltje uit een doosje te voorschijn sprong, schrok hij zich werkelijk de tering. En ik moet zeggen, ook ik schoot in de lach van zijn beweging die hij daarbij maakte. Die zou het goed doen in een aflevering van Tom & Jerry.
Dit geintje mocht geinponem echter maar 1x doen van mij. Ik had nl een regel ingesteld:
1x een bepaald woord of actie kan een goeie grap zijn. Voorwaarde voor een goeie grap is dat iedereen moet lachen. Als degene die daar “slachtoffer” van is, niet mee lacht, is dat een indicatie dat de “grap” waarschijnlijk toch minder leuk is dan je zelf dacht. Herhaling is dan dus zo wie zo eigenlijk niet meer leuk.
2x wordt hetzelfde dan een flauwe grap
3x is echt niet meer leuk maar laat ik soms toe omdat ik vind dat iemand ook wel een beetje weerbaarheid mag opbouwen en tegen een stootje moet kunnen als er minder vleiende dingen worden gezegd
4x is pesten en wordt niet getolereerd.
Die regel had ik ingesteld om uit te leggen waarom ik soms wel en soms niet ingrijp. En bij de een wel en bij de ander niet. Geinponem wist dus waar hij zich aan te houden had. Ook al had hij hoge ogen gescoord omdat iedereen in de lach was geschoten inclusief de bus chauffeur, autie kon er totaal niet om lachen. Toch gaf ik geinponem geen standje. Hij is nl echt een lolbroek en er zat geen kwade intentie in dus ik was deze keer gefocust op autie en legde hem uit wat een grap is en waarom mensen er zo om kunnen lachen. Een grap is iets wat vaak onverwacht is, en dat is nou juist net waar auties zo wie zo slecht tegen kunnen en dus niet om kunnen lachen. Ik vond het belangrijk dat hij toch leerde dat niet alles meteen een persoonlijke aanval is, ook al kun je soms in een pijnpunt geraakt worden. Zolang het lichtjes raken is op een goedmoedige manier, kun je juist ook over je pijnpunt heen groeien en genezen. Hij leek dat te begrijpen.
Maar geinponem bleef gedurende die rit luidruchtig en dominant aanwezig. Het punt van leuk was allang voorbij en dan is het echt heel lastig om hem weer in te dammen. Afleiden met iets anders of kalmte manen, hielp allang niet meer. Maar ondertussen was ik ook aan het rijden, het was druk op de weg en dan heb ik eerlijk gezegd wel wat anders aan mijn hoofd dan de hele tijd in de achteruitkijkspiegel kijken. En opeens hoorde ik het heldere stemmetje van autie boven het rumoer op de achterste bank uit komen.
“Wil die kleine kabouter daar op de achterbank eens even een keer zijn muil dicht houden !!!!!”
Geinponem was op slag stil. Ik kon het niet onderdrukken en schoot enorm in de lach. Het was hilarisch omdat niet alleen de opmerking maar ook het effect van die opmerking verrassend onverwacht was. In 1x stil. Autie had bijna letterlijk mijn uitleg van een kwartier daarvoor toegepast: nl onverwacht en een woord gebruikend wat een pijnpunt raakte. Want geinponem was dan wel een stoer atletisch binkie, maar wel heel klein voor zijn leeftijd. Hij werd er niet echt mee gepest want daar was hij te stoer voor. Normaal zou hij meteen over de bank zijn geklommen om degene die hem “had uitgedaagd” op zijn bek te timmeren. De lezer ziet al aan mijn woordgebruik dat de sfeer in de bus dan op slag om kan slaan naar grimmig.
Maar omdat ik er zo hartelijk om moest lachen, zag ik aan de gezichtsuitdrukking van geinponem dat hij dat nu niet durfde te doen. Hij realiseerde zich dat het een grap was waar hij nu zelf een keer “slachtoffer” van was. Zijn eigen motto dat je tegen een stootje moest kunnen ook al word je in je pijnpunt geraakt, hoefde niet meteen met vechten beantwoord te worden. Verder genoot ik in stilte dat ook nog eens een cliché was gekraakt dat autisten altijd alles letterlijk nemen en daardoor geen humor zouden hebben.
Ik had oprecht het gevoel dat er een stukje healing plaats had vonden bij beide jongens, op kenmerken waar ze niks aan kunnen doen, waar ze hun hele leven tegen aan zullen lopen, maar wat niet persé pijnlijk hoeft te blijven. Je kan lachen om je eigen “eigenaardigheden”.